Bu çalýþmada Þýrnak Askeri Hastanesinde Ocak 1997 ile Temmuz 1999 tarihleri arasýnda yüksek enerjili ateþli silahlarla ve mayýna basma sonucu meydana gelen, acil olarak ameliyata alýnan ekstremite yaralanmalarý retrospektif olarak deðerlendirildi. Toplam 236 olgunun 147'si (%62.3) alt ekstremite yaralanmasý 89'u (%37.7) üst ekstremite yaralanmasýydý. En sýk görülen yaralanmalar üst ekstremitede el; alt ekstremitede ayak yaralanmasý þeklindeydi. En dramatik yaralanmalar anti tank mayýnla tuzaklanmýþ, anti personel mayýna basma sonucu meydana gelirken; kaþarlanmanýn yeri ve þiddeti ateþli silahýn cinsine, gücüne, þahsýn yaralanma anýndaki pozisyonuna ve ateþli silahtan olan uzaklýðýna baðlý olarak deðiþmekteydi.

Peptik ülser perforasyonu nedeni ile 1983-1998 yýllarý arasýnda ameliyat edilen 248 hastanýn kayýtlarý retrospektif olarak incelendi. Hastalarýn 112'sinde (%45.1) kronik, 34'ünde (%13.7) akut ülser hikayesi varken, 102 hastada (%41.2) ülser hikayesi yoktu. Hastalarýn 228'inde (%92.0) duodenal, 9'unda (%3.6) jukstapilorik, 6'sýnda (%2.4) marjinal, 5'inde (%2.0) antral ülser mevcuttu. Hastalarýn 42'si (%16.9) semptomlarýn baþlamasýndan sonraki ilk 12 saat içinde hastaneye müracaat ederken 206'sý (%83.1) 12 saatten sonra (12 saat-6 gün) müracaat etti. Ýntraabdominal sepsis olan 126 hasta (%50.8) ile ciddi yandaþ hastalýðý olan 32 hastaya (%12.9) basit kapama+omentoplasti yapýlýrken, 32 hastaya (%12.9) bilateral trunkal vagotomi (BTV) + piloroplasti, 34 hastaya (%13.7) basit kapama + omentoplasti + BTV + gastroenterostomi, 21 hastaya (%8.5) basit kapama + omentoplasti +proksimal gastrik vagotomi (PGV), 3 hastaya (%1.2) BTV + antrektomi yapýldý. Definitif iþlem yapýlmayan hastalara H2 reseptör blokerleri veya proton pompa inhibitörleri verildi. Endoskopik kontrole 193 hasta (%77.8) geldi. Definitif iþlem yapýlýp kontrole gelen 53 hastanýn 2'sinde (%3.8) nüks tespit edildi ve bu hastalara medikal tedavi uygulandý. Definitif iþlem yapýlmayýp kontrole gelen 140 hastanýn 34'ünde (%24.3 nüks tespit edildi. Bu hastalarýn 2'sine definitif iþlem olarak PGV yapýlýrken diðerlerine medikal tedavi uygulandý. Nüks oraný definitif iþlem yapýlmayan hastalarda definitif iþlem yapýlanlardan anlamlý derecede yüksek olarak bulundu (p<0.01)

Trafik kazalarý her yaþ grubundan insaný etkileyen önemli bir halk saðlýðý sorunudur. Bu çalýþmada amaç; trafik kazalarýnýn hangi þartlarda daha fazla olduðunu; kazalarýn gün ay ve yýl içindeki daðýlýmlarýný tespit etmek, ayrýca kazaya neden olan diðer etkenleri belirlemektir. Çalýþma, Erciyes Üniversitesi Týp Fakültesi Acil Polikliniði'nde yapýldý. 1998 yýlý içindeki 12 aylýk zaman periyodunda acil polikliniðe 31.550 hasta müracaat etti. Bunlarýn 7098'i (%22) trafik kazasý idi. 7098 hastadan %10 sistematik örneklem ile tespit edilen 710 hasta çalýþmaya alýndý. Çalýþmaya alýnan hastalarýn 504'ü erkek (%7l), 206'sý kadýn (%29) olup yaþ ortalamasý 26.0 (1-85) olarak bulundu. Trafik kazalarý gün içinde saat 12.00-18.00 arasýnda, hafta sonlarý ve mayýs-haziran aylarýnda artmaktadýr. Kazalarýn oluþ þekli þehir içi ve þehir dýþý yollarda aynýdýr ancak þehir içi trafik kazalarýnda yayaya çarpma oraný yüksektir. En çok kaza yapan araç otomobil olmasýna raðmen mortalitesi en yüksek araç kazasý otobüs, minibüs ve motosiklettir. Hastalarýn %80.5'inin ilk tedavi yeri üniversite hastanesi olmuþtur. Acile trafik kazasý nedeni ile getirilen hastalarýn 619'u (%87.1) geçici travma tanýsý almýþ ve tedavilerinden sonra þifa ile taburcu edilmiþlerdir. 52 hasta (%7.3) ise kaybedilmiþtir. Kazalarýn oluþ yeri, zamaný, kazaya karýþan araçlar ve kaza sonrasý hastaya yapýlan týbbi tedavinin kalitesi hastanýn morbimortalitesini önemli derecede etkiler.

1995- 1998 yýllarý arasýnda kliniðimize baþvuran kraniyal ateþli silah yaralanmalý 21, vaka yaþ, cinsiyet, kraniyal yaralanmanýn þekli, giriþ Glaskow Koma Skalasý (GKS), tedavi ve mortalite yönünden analiz edildi. Hastalarýn yaþlarý 9-24 arasýndaydý. 19'u erkek, 2'si kadýndý. Kraniyal ateþli silah yaralanmalarýnýn nedenleri arasýnda ilk sýrayý terör nedeniyle silahlý çatýþma alýyordu. Hastalarýn tamamýna düz grafi ve bilgisayarlý tomografi (BT) tetkiki yapýldý. 9 olguda intraserebral, 4 olguda subdural, 1 olguda intraventriküler, 1 olguda epidural hematom saptandý. 9 olguda yaralanmaya sebebiyet veren þarapnel parçasý veya kurþunun intrakraniyal harabiyet sonrasý kraniumda sabit kaldýðý görüldü. Giriþ GKS 3-5 arasýndaki hastalar tüm tedaviye raðmen eksitus oldu. GKS göre 11-15 arasýndakiler in tedavileri þifayla sonuçlandý. Olgularýn 15'ine cerrahi tedavi uygulandý. Cerrahi uygulanan hastalarda lasere dokular debride edildi ve dekompresyon gerektiren patoloji varsa- tedavi edildi. 3 olguda' postoperatif dönemde BOS fistülü geliþti reoperasyon ile dura onarýmý yapýldý. Olgularýn giriþ GKS puaný, BT ile ayrýntýlý deðerlendirme ve acil cerrahi, lasere dokularýn geniþliði ve lokalizasyonu ile postoperatif komplikasyonlarýn morbidite ve mortalite üzerine etkisi tartýþýldý.

Travmatik korpus kallozum (KK) lezyonlarýnýn saptanmasýnda MRG ve bilgisayarlý tomografinin (BT) taný deðerinin belirlenmesi ve lezyonlarýn özelliklerinin saptanmasý. Olgular ve Yöntem: Acil polikliniðine getirilen, Glasgow Koma Skalasý (GKS) skoru 12 ve altýnda olan ve erken dönemde hem BT, hem MRG yapýlmýþ olan 49 olguda KK lezyonlarýnýn varlýðý ve özellikleri retrospektif olarak deðerlendirildi. Bulgular: Olgularýn 20'sinde (%40.8) toplam 31 KK lezyonu saptandý. MRG'de. lezyon saptanan 20 hastanýn sadece 7'sinde lezyonlar BT'de görüldü. MRG'de lezyonlarýn büyük bir kýsmý nonhemorajik (%87) olduðu halde, BT'de saptanan 7 lezyonun üçü nonhemorajikti (%42.8). 20 hastanýn 7'sinde (%35) lezyonlar sadece spleniumda yerleþmiþti. Diðer olgularda spleniumla birlikte ya da tek baþýna KK ön bölümünde lezyon vardý. KK lezyonlu hastalarda ventrikül içi kanama ile DAH'ýn diðer komponentlerinden olan beyin sapý ve subkortikal ak madde lezyonlarýnýn bulunma olasýlýðý KK lezyonu olmayan hastalara göre yüksekti, ancak farklar anlamlý deðildi. Sonuç: Travmatik KK lezyonlarý orta-aðýr kafa travmalý hastalarda sýk görülür. Lezyonlarýn çoðu spleniumda yerleþir ve nonhemorajiktir. Travmatik KK lezyonlarýnýn saptanmasýnda MRG'nin taný deðeri BT'den çok daha yüksektir.

Travmaya baðlý yaralanmalar hakkýnda ülkemizin epidemiyolojik verilerine katkýda bulunmak amacýyla Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Acil Servisine 1.1.1997 ve 30.6.1997 tarihleri arasýnda baþvuran eriþkin travma hastalarý retrospektif olarak incelendi. Ýncelenen 1063 hastanýn 626'sý erkek (%59), 437'si kadýn (%41) ve hastalarýn yaþ ortalamalarý 40.6±18'di. En sýk yaralanma nedeni (%43.5) düþme idi. Yetmiþbeþ hastada düzeltilmiþ travma skoru < 12 bulundu. Hastalarýn %90.8'inin ambulans dýþýndaki bir araçla acil servise getirildiði saptandý. Hastalarýn 13'ü (%1.2) öldü, 872 hasta (%82) acil servisten taburcu oldu, 118'i (%11.1) hastaneye yatýrýldý, 73'ü (%6.9) baþka bir saðlýk kuruluþuna sevk edildi. Altmýþbeþ yaþýn üzerindeki hastalarýn ve penetran travmalý hastalarýn hastaneye yatýþlarý daha fazla idi (sýrasýyla p=0.001, p=0.003). Penetran travmalý hastalarda aperatif giriþim ve ölüm daha fazlaydý (sýrasýyla p=0.000, p=0.009).

Trakeobronþiyal yaralanmalar ender görülmelerine karþýn yaþamý tehdit edici niteliktedir. Baþarýlý bir taný ve tedavi için kuþku düzeyinin yüksek olmasý gerekir. Bu yazýda, geçen 10 yýlý kapsayan süre içinde künt göðüs travmasýna baðlý trakeobronþiyal yaralanma nedeniyle tedavi edilen yedi olgu gözden geçirildi. Klinik kuþkunun ardýndan yapýlan bronkoskopi ile kesin taný kondu. Yaralanmalarýn çoðu, sað bronþ sisteminde lokalize olup (beþ hasta), sadece bir olguda sol bronþiyal sistem ve bir olguda da trakea yerleþimli idi. Büyük oranda primer tamir uygulandý (beþ hasta), iki hastada lobektomi gerekli oldu. Postoperative mortalite görülmedi, ancak bir olguda ampiyem, iki olguda onarým hattýnda kýsmi stenoz olmak üzere toplam üç olguda komplikasyon geliþti.

Barsak týkanmalarý acil cerrahi giriþim gerektiren önemli patolojilerdendir. Tedavisinde seçilecek cerrahi yöntem, giriþim için geçen süre ve tekrarýnýn önlenmesi gibi sorunlar güncelliðini korumaktadýr. Etyolojide geliþmiþ ülkelerde postoperatif yapýþýklýklar ön sýrada iken geliþmekte olan ülkelerde boðulmuþ fýtýklar ön plandadýr. Bu çalýþmada 1993-1999 yýllarý arasýnda kliniðimizde mekanik barsak týkanmasý tanýsý ile opere edilen 147 olgudan 80 boðulmuþ karýn duvarý fýtýðý retrospektif olarak deðerlendirildi. 80 olgunun 50'si (%62.5) erkek, 30'u (%37.5) kadýn ortalama yaþ 59 (4-94) idi. Ýnguinal herni 49 vaka ile en sýk sebepti. Fýtýk kesesi içinde en sýk ince barsaklar tespit edildi. Olgulardan 14'üne(%17,5) fýtýk onarýmý dýþýnda ek cerrahi giriþim uygulandý. Toplam morbiditemiz %22.5 mortalitemiz %7.5 olarak tespit edildi. Barsak týkanýklýðý bulgularý ile baþvuran hastalarda fýtýk noktalarý dikkatle muayene edilmelidir. Acil giriþimlerde morbidite ve mortalite oranlarý yüksek olduðundan karýn duvarý fýtýðý saptanan hastalara elektif cerrahi giriþim uygulanmalýdýr.

Çalýþmada künt vücut travmalarýný takiben nadiren ortaya çýkan üreteropelvik bileþke yaralanmalarýnda radyolojik deðerlendirme aþamalarý ve klinik tedavi yaklaþýmlarýnýn incelenmesi amaçlandý ve 1995-2000 Ocak arasýnda GATA Üroloji AD, Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi Araþtýrma Hastanesi Üroloji AD, Elazýð Asker Hastanesi Üroloji Servisine baþvuran, künt batýn travmalarý olan hastalardan üreteropelvik bileþkenin tek baþýna yaralandýðý 8 hasta yer aldý. Vakalar 1 çocuk (12 yaþlarýnda) ve 7 eriþkin hastayý içeriyordu (1 kadýn, 6 erkek, 18-62 yaþ arasý). Hastalarda tanýda abdominopelvik USG(Ultrasonografi), IVP (Ýntravenöz Pyelografi), abdominopelvik CT(Bilgisayarlý Tomografi) ve retrograd-antegrad pyelografi kullanýldý. Hastalar perkütan nefrostomi, antegrad ve retrograd double j kateter uygulamalarý ve rekonstriktif açýk cerrahi uygulamalarý ile tedavi edildiler. Hastalarda extravazasyonun ortadan kalkmasý ve üreteropelvik geçiþin saðlanmasý ile tam tedavi saðlandý.

10 yýllýk bir periyot içerisinde 19 iatrojenik üreler travmalý olgunun tedavisi yapýldý. Jinekolojik operasyonlar %52.6 ile en sýk 1 travmaya neden olan cerrahi giriþimlerdi. Altý olgunun teþhisi operasyon anýnda, 13 olgunun teþhisi ise operasyondan sonra 14-180. günler arasýnda konuldu. Operasyon sýrasýnda üreler travmasý belirlenen 6 olgunun 5'i baþarýlý bir þekilde tedavi edilirken 1 olguya nefrektomi yapýldý. Geç taný konulan 13 olgunun 7'sine perkütan nefrostomi ile baþlangýç tedavisi yapýldý. Diðer 5 olgunun 2'sine üreteroneosistostomi, 1'ine üreteroüreterostomi ve 1'ine ise üreterolizis yapýldý. Üç olguda operasyon sonrasý takiplerde üreteral darlýk belirledik. Bu olgularda endoürolojik yaklaþým ile tedavi saðlandý. Sonuçta iatrojenik üreter travmalarýnýn operasyon anýnda tanýsý ve tedavisi önemliyken, geç dönemde taný konulan iyatrojenik üreteral travmalý olgularda ilk tedavi seçeneði olarak perkütan nefrostomi önermekteyiz.

Ocak 1998'den itibaren kliniðimizde, künt dalak yaralanmalý seçilmiþ çocuk ve eriþkin olgularda non-operatif tedavi yöntemini tercih ediyoruz. Ocak 1998-Mayýs 2000 tarihleri arasýnda künt dalak yaralanmasý nedeniyle kliniðimize baþvuran 26 olgudan 20'sine, yaralanma derecesi ve yaþ sýnýrlamasý dikkate alýnmaksýzýn hemodinamik stabiliteyi esas alan non-operatif tedavi protokolümüzü uyguladýk. Non-operatif tedavi uygulanan hastalara tanýsal amaçlý bilgisayarlý tomografi (BT) çekildi. Künt dalak yaralanmasý olan hastalarýmýzdaki non-operatif tedavi oraný %76.9' dur (çocuk hastalarda; %83.3, eriþkin hastalarda: %71.4). Non-operatif tedavi uygulanan olgularýmýzda komplikasyon ve mortalite gözlenmedi. Preoperatif deðerlendirme sonucu acil cerrahi giriþim uygulanan 6 hastada yandaþ yaralanmalar mevcuttu. Operatif ve non-operatif tedavi uygulanan gruplar arasýnda yaþ açýsýndan anlamlý bir fark bulunmadý (p=0.421). Ameliyat edilen hastalardaki ortalama aperatif dalak yaralanma derecesi 3 iken, non-operatif tedavi uygulanan hastalardaki BT ile deðerlendirilen ortalama dalak yaralanma derecesi 2.6 idi (p=0.572). Hastanede kalýþ süresi aperatif grupta 7.6, non-operatif grupta 8.6 gün idi (p=0.572). Operatif tedavi uygulanan hastalardaki ortalama kan transfüzyonu 1.1 ünite iken, non-operatif tedavi uygulanan hastalarda 0.6 ünite idi (p=0.453). Sonuçlarýmýza göre, yaralanmanýn bilgisayarlý tomografi ile derecelendirilmesi ve yaþ sýnýrlamasý dikkate alýnmaksýzýn, non-operatif tedavi uygulanacak hastalarýn seçiminde hemodinamik stabilite esastýr.

Yoðun bakým ünitesinde enteral beslenme esnasýnda regürjitasyon ve buna baðlý aspirasyon pnömonileri ile sýkça karþýlaþýlmaktadýr. Perkutan endoskopik gastrostomi (PEG) uygulamasý bu riski azaltarak hastanede kalýþ süresini kýsaltmasý, ayrýca hastaya bakým kolaylýðý getirmesinden dolayý sýkça tercih edilir bir çözüm olmuþtur. Çalýþmamýzda 1997-98 yýllarýnda ünitemizde PEG yöntemi ile enteral beslenme uygulanmýþ 31 hastada, uygulamanýn nasogastrik beslenmeye göre aspirasyon ve trakeal aspiratta üreme sýklýðýna etkisini araþtýrdýk. Uzun süren koma veya diðer sebeplerle oral beslenemeyecek ve enteral beslenmesi gerekli olacak olgulara PEG uygulandý. Yaþ ortalamalarý 60.5(19.4 olan hastalarýmýzýn aspirasyon deðerlendirmeleri klinik izleme göre yapýldý. PEG öncesi aspirasyon ve buna baðlý beslenmenin kesilmesi hasta baþýna ortalama 1.57 ((1.43) defa olmuþken, PEG sonrasý bu deðerin 0.67 ((0.73) deðerine gerilediði görüldü. Ayný þekilde PEG öncesi trakeal aspiratta üreme ortalama 3.14 ((1.95) defa olmuþken PEG, sonrasý bu deðer l.52 ((1.47)'ye gerilemiþtir (p=0,0019).

Cerrahi explorasyonu takiben üreter travmasý ve ürinoma oluþumu gözden kaçýrýlan 12 hasta evalüe edildiler. Ateþ, halsizlik, titreme nöbetleri ve lökositoz geç dönemde ortaya çýkan semptom ve bulgulardý. Kontrastlý Abdomino pelvik tomagrafi tüm hastalarda ürinomayý ortaya çýkardý. Hematüri hastalarýn 6'sýnda mevcuttu. 6 hastaya ÝVP ile taný konulamadý. Perkütan Nefrostomi cerrahiyi takiben geç dönem üreter yaralanmasý ve ürinoma oluþumu tespit edilen hastalarda ilk basamak tedavi yöntemi oldu. Ürinoma perkütan boþaltýldý. Böylece ciddi bir ateþli silah yaralanmasý ve explarasyonu takiben hastayý erken bir ikinci operasyondan koruduk. Bu hastalarda intraoperatif aðýr kanama varlýðýndan dolayý hýzlý explorasyon zorunluluðunu, kolon yaralanmasýndan dolayý olan kötü yara iyileþmesini ve yüksek hýzlý merminin blast etkisinin geç dönemde oluþturduðu doku nekrozunu sonradan ortaya çýkan ürinoma ve üreter yaralanmasýnýn nedeni olarak düþündük. 8 hasta nefrostomi ile tam tedavi elde edildi. Ortalama takip süresi 3 aydý. 2 hastada psoas hitch + üreteroneosistostomi, 1'inde boariflep+ psoas hitch + üreteroneosistostomi ve bir hastada üreteroüreterostomi yapýldý. Bu 4 hastada rekonstroksiyonun nedeni üreteral fistülün devamý ve uzun dar üreter seçmenlidir. Sonuç olarak perkütan nefrostomi ve drenajýn böyle yaralanmalar sonrasýnda ilk tedavi basamaðý olabileceði düþünüldü. Geç dönemde gerekirse rekonstrüksiyon uygulanmasý ikinci basamaktýr.

Aralýk 1994 ve Nisan 2000 tarihleri arasýnda kliniðimize göðüs travmasý nedeniyle yatýrýlan hastalarýn kayýtlarý gözden geçirildi. 126 hastanýn 113'ü (%89.7) erkek, yaþ aralýðý 7-96 arasýnda olup ortalamasý 35.3 idi. Bütün göðüs travmalý hastalarda en sýk görülen neden 48 olgu (%38) ile trafik kazasý olup künt travmalý 73 olgu (%57.9) vardý. 36 olgu politravmalý idi. Hemo ve/veya pnömotoraks en sýk görülen göðüs yaralanmasý idi (%85.7). Kot fraktürleri 47 olguda vardý (%36.2'sinde 3 kottan daha fazlasýnda fraktür vardý). 4 hastada yelken göðüs ve 5'inde de göðüs duvarý defekti saptandý. Yine 6 hastada pulmoner kontüzyon ve 8'inde de intraparankimal hematom vardý. Plevral drenaj 106 olguda uygulandý (8'i bilateral) ve torakotomi 11'inde endike idi (6 olgu acil). Mortalite %6.9 olup (n: 8), 4'ü politravmalý gruba aitti. Mortalite büyük ölçüde politravma ile ilgilidir. Göðüs travmalý hastalarda yoðun bakým þartlarýnda hýzlý, etkin taný ve tedavi yaklaþýmý, morbidite ve mortalitenin azaltýlmasýnda önemli noktalardan birisini oluþturmaktadýr.

Ascariazis, sanitasyon koþullarýnýn uygun olmadýðý yerlerde özellikle çocuklar ve gençlerde yaygýn olarak rastlanan bir helmintik enfestasyondur. Aðýz yoluyla alýnan parazit yumurtalarýndan, ince barsakta çýkan lavralar kan ve lenf dolaþýmýyla akciðerlere gelir. Alveol duvarýný aþarak siliyer hareketlerle hipofarinkse gelen lavralar yutkunmakla tekrar gastrointestinal sisteme döner ve eriþkin hale gelir. En sýk jejenum ve proksimal ileumda yaþarlar. Olgularýn çoðu asemptomatik olurken, bazen karaciðer abselerine, akciðerde Löffler sendromu'na, bilier ve intestinal obstrüksiyonla seyreden hastalýklara sebep olabilirler. Nadiren ince barsaklardaki Ascaris lumbricoides (AL) peritona geçerek granülomatöz peritonit meydana getirebilir. Bu çalýþmada 8 aylýk gebe bir kadýnda gastrointestinal sistemde herhangi bir perforasyon odaðý olmadan görülen bir peritoneal ascariazis olgusu, bebeðin yaþamýný kaybetmesi ve annenin hayatýný tehdit etmesi nedeniyle sunulmuþ ve granülomatöz peritonit literatür ýþýðý altýnda irdelenmiþtir.