|

|
Yazım İpuçları
Değerli yazar,
İletişim çağımızın yeni bilim kollarından
biridir. Deneyimlerini sözlü ya da yazılı olarak paylaşan hekimlerin iletişim becerilerini
de geliştirmeleri kaçınılmaz bir ihtiyaç haline gelmiştir. Günümüzde dergiler giderek
daha çok sayıda makale başvurusu almakta, hekimler ise her gün takip etmeleri gereken
yüzlerce makale arasından seçim yapmaktadır. Bu nedenle bilimsel içerikten ödün
vermeksizin kolay anlaşılan ve evrensel kurallara uyan yazılar bu yoğun yayın trafiğinde
ön plana çıkmaktadır. Aşağıda sıraladığımız ipuçları makalelerin evrensel kurallara
uygunluğunu, kolay anlaşılır olmasını ve dolayısıyla da hedef kitleye ulaşmasını
sağlamaya yöneliktir. Öneriler maddelenerek sıralanmış, takibi ve uygulaması böylece
kolaylaştırılmıştır.
Akılda tutulması gereken önemli
bir konu burada sıralanan önerilerin Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Dergisi' nin
resmi yazım kuralları olmadığıdır. Yazarlar makaleleri hazırlarken öncelikle bağlı
kalmak zorunda olduğu kurallar Ulusal Travma Dergisi'nde yer alan "Yazarlara Bilgi"
bölümüdür. Buna karşın yazarlar bahsedilen bu ipuçlarınından yararlandıkları takdirde,
yazılarının nitelikleri arttığı gibi, yazıların kabulünden baskıya kadar geçen süre
kısalacaktır. Bu nedenle belirtilen noktaların dikkatle incelenmesini ve yazılarınızı
göndermeden önce son bir kontrol için kullanılmasını özellikle önermekteyiz.
Amacımız hepinizin çok iyi bildiği bu noktaların kısaca hatırlatılmasıdır.
Saygılarımızla,
Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Dergisi Editörlüğü
ULUSAL TRAVMA VE ACİL CERRAHİ DERGİSİ
MAKALE YAZIMIYLA İLGİLİ PRATİK ÖNERİLER
A. Yazım kurallarına dikkat! Her bilimsel dergi
kendi yönetmeliğiyle yaşadığına göre, en azından şekil olarak, Ulusal Travma
Dergisi = "Yazarlara Bilgi" bölümüdür demek pek de yanlış olmaz. Ulusal Travma
Dergisi, yazım kurallarını Tıp Dergileri Editörleri
Uluslararası Kurulu (International Committee of Medical Journal Editors -ICMJE)
önerilerine sadık kalarak belirlemektedir. Bu kurallar en son 1997'de Journal of
American Medical Association (JAMA) dergisinin, 277. sayısının, 927 -934. sayfalarında
yayımlanmıştır. Yazınız henüz fikir aşamasındayken dahi bu yazım kurallarını dikkatlice
okuyunuz. Unutmayın ki bu resmi liste yazıların oluşturulması için en geçerli kaynaktır.
Bu kurallara uyulmaması hem hakemlerin kabulünü zorlaştırmakta, hem de yazının basım
aşamasında gecikmelere neden olabilmektedir. Yazım kurallarıyla ilgili basit hatalar
(sözgelimi kaynak isimlerinin yanlış yazılması, kelime sınırlamalarına uyulmaması
vs.) yazının içeriğindeki özeni de yansıttığından bazı değerli çalışmaların bile
olumsuz değerlendirilmesine neden olmaktadır.
B. Yazının içeriği, parçalandığı bölümlerin anlamına sadık kalmalı ve tekrarlardan
kaçınmalıdır. Yazılar iyi bilindiği ve ayrıntıları ¨Yazarlara Bilgi¨ bölümünde
anlatıldığı üzere çeşitli bölümlere ayrılır. Bu evrensel bölümler yazının hem hakemlerce
değerlendirilmesini hem de okurlarca anlaşılmasını kolaylaştırır. Ne var ki bazı
yazılarda bu bölünmeler birbirinin içine geçer ve anlamını yitirir. Sözgelimi sık
olarak tekrarlanan yanlışlardan biri, "Bulgular" bölümünde yer alan dökümlerin "Tartışma"
bölümünde de tekrarlanmasıdır. Oysa ki tartışma bölümü bu rakamların "ne" olduğunun
değil, "neden" öyle olduğunun açıklanması gereken yerdir. Öte yandan, "Gereç ve
yöntem" ve "Bulgular" bölümlerinin içerik yapısı da karışabilmektedir. İlki çalışmanın
nasıl yapıldığını, ikincisi ise elde edilen sonuçların ne olduğunu belirtmelidir.
Örnek olarak "verilerin hasta dosyaları geriye dönük incelenmesi" metod iken, "hasta
yaş ortalamasının 43.2 olması" bir bulgudur.
Özetle :
1. Giriş: çalışma neden yapıldı?(kısaca)
2. Gereç ve yöntem: çalışmayı nasıl yaptık?
3. Bulgular: ne sonuç aldık?
4. Tartışma: neden bu sonuçları aldık?
C. Yazınıza iyi bir başlık saptayın. Büyük emek
verdiğiniz çalışmanızın bir kaç kelimeyle ifadesi zor bir iştir. Bu nedenle yazınızın
başlığını dikkatli seçin. Bir çok okur önce başlığa bakarak yazının geri kalanını
okumaya karar verir. Arama motorlarında ilk gözüken de bu kısa cümlelerdir.
İdeal bir başlık:
1. kolay anlaşılır
2. çalışmanın anlamını tamamen yansıtan
3. olabildiğince kısa ve net
4. ilginç
5. kısaltma içermeyen
6. çalışmanın sonucunu değil konusunu bildiren
7. gramer hatası olmayan
bir cümledir.
D. Yazılarınızda özet ve giriş bölümlerini titizlikle
kalem alın. Okurlarımız hekimlerdir. Gerek yoğun meslek yaşantıları, gerekse
de çığ gibi büyüyen bilimsel bilgi akışı hekimleri makaleler arasında seçim yapmaya
itmektedir. Bu iki bölümün birçok okur tarafından "tek okunan bölüm¨olduğunu ve
çalışmanızın sonuçlarını ancak buradan duyurabileceğinizi unutmayın.
Özeti yazarken kendinize zaman ayırın, bu bölümü olabildiğince aceleye getirmemeye
çalışın. Özet hakem değerlendirmesinde de genellikle ilk aşamadır ve iyi kaleme
alınmış bir özet, yazının geri kalan kısmı için olumlu bir göstergedir. Özetin ilk
cümlesi "amaç" bölümünde yer alır ve çok büyük değer taşır. Bu cümle çalışmanızın
hangi amaçla yapıldığını açık, basit ve kesin ifadelerle bildirmelidir. Özetinizde,
yazının içinde yer alan cümleleri "olduğu gibi" kullanmaktan sakının. Buna karşın
özetinizle yazının içeriği tutarlı olmalıdır; sözgelimi özette belirtilen sonuç
görüşüyle yazı içinde varılan sonuç aynı olmalıdır. Ulusal Travma Dergisi, diğer
birçok dergi gibi özet bölümü için kelime sayısı sınırı koymuştur. Bu sınırlama
mutlaka dikkate alınmalı ancak özet kısaltılırken önemli bilgiler dışarıda bırakılmamalıdır.
Özet içinde mümkünse kısaltma kullanılmamalı, yazı içindeki kaynak, şekil vs. atıfta
bulunulmamalıdır.
Giriş bölümü de en az özet kadar önemlidir. Birçok okur yazının geri kalanını okuyup
okumayacağına burada karar verir. Giriş bölümünün ilk cümlesi özgün ve ilgi çekici
olmalıdır. Bu bölümde "klişe" ifadelerden sakınılmalıdır ("literatür incelemesiyle
tartıştık" gibi). Ayrıntılı tarifi gerekli ifadelerin (sözgelimi "yüksek riskli
hasta" - yüksek risk ?) kullanımı giriş bölümü için uygun değildir. Giriş bölümünde,
çalışmanın konusunu oluşturan sorun kısaca tanımlanmalı, çalışmanızın bilimsel literatürdeki
hangi açıklığı doldurduğu ifade edilmeli ve çalışmanızı okuyanların ne ile karşılaşacakları
hakkında ilk bilgiler verilmelidir. Giriş bölümü tüm bu ağır sorumluluğu taşımasına
rağmen olabildiğince kısa ve kolay anlaşılır olmalıdır.
E. Sayıların ve birimlerin ifadesine dikkat edin. Sayılar bilimsel yazıların
ayrılmaz parçalarıdır, o nedenle düzyazı içinde sayıların ve miktarların tanımı
büyük önem taşır. Aşağıdaki bazı pratik ipuçlarını yazılarınızda sayıları ve miktarları
ifade ederken kullanabilirsiniz.
-
Eğer rakam bir yüzde ifade etmiyorsa veya ondalık bir
sayı değilse, en azından 1 ila 10 arasındaki sayılarda kelimeyle ifadeyi tercih
edin (örneğin: %5 mortalite..; ortalama yaş 5.2 idi..; beş hastada görülen...).
Günümüzde bazı dergi ve yazarlar 10 ve üzerindeki sayılarda dahi yazıyla ifadeyi
tercih etmektedir.
-
Birim ifadelerini unutmayın (yanlış: ortalama,
34 - 77, doğru: ortalama, 34 - 77 ay; yanlış: lökosit <10,000,
doğru: lökosit sayımı<10,000/mm3).
-
Cümlelerinize sayı ile hiçbir zaman başlamayın: "32
hastada kolesistektomi uygulandı…" gibi.
-
Tekrarlayan ifadelerde kısaltmalar yapın (bunun için
"sırasıyla" kalıbını kullanabilirsiniz).
-
Yüzde ifadelerine dikkat edin. "%17 hastada" ifadesi
bir tek hastanın %17'lik bölümü anlamına gelir. Oysa anlatılmak istenen durumun
doğru ifadesi "hastaların %17'sinde" olmalıdır.
F. İyelik eklerini kullanmamaya gayret edin. Klinik
çalışmalarda ya da olgu sunumlarında "hastamız, hastalarımız" yerine "hasta, hastalar"
gibi ifadelerin kullanımı daha uygun olacaktır.
G. Hasta isimlerini maskeleyin. Makalenizde yer alan grafi, ultrasonografi,
tomografi vs. şekillerde hasta ismi gözüküyorsa mutlaka maskeleyin.
H. Etik kurul onayını almayı unutmayın. Deneysel ve klinik çalışmalarda,
çalışmayı yaptığınız merkezin etik kurulundan onay almayı ve bu onayı yazınızda
belirtmeyi unutmayın. Ancak etik onamınızı belirtirken, onam numarası, onam tarihi
gibi bilgileri vermeyin; sadece onamın alındığını bildirmeniz yeterlidir. Editör
eğer gerek görürse bu bilgileri sizden isteyecektir.
İ. Tartışma bölümü en önemli yerdir. Burada görüşlerinizi aktarıyorsunuz,
söyleyecek tüm sözlerinizi buraya koymalısınız.
-
Tartışma bölümünde "bulgular" bölümündeki sonuçları
tekrar etmeyin, bunlardan çıkardığınız anlamı tartışın.
-
Sonuçlarınızda çelişki, ya da ilgi saptanamayan durumlar
varsa bunları yok saymayın; hakemler bu noktaları sizden önce bulmamalıdır.
-
Çalışmanızın alanı dışına çıkmayın. Birçok çalışmanın
hedefine paralel başka bilgiler - tartışmalar gündeme gelebilir. Bunların ancak
en önemli olanlarını tartışmaya açın.
-
Tartışmanızı gereksiz literatür taramalarıyla donatmayın.
Bu cümlelerin yaratacağı gürültü sizin sesinizi boğacaktır.
-
Benzer cümleler varsa bunları birleştirin; sade anlatım
yazınızın kolay anlaşılmasına yardımcı olacaktır.
-
Araştırmalar, birçok hakemin Gereç ve yöntem ile bulgular
bölümlerini genellikle fazla kısa, giriş ve tartışma bölümlerini ise fazla uzun
bulduklarını göstermektedir. Tartışma bölümünde, az ama öz konuşun!
J. Herkes finali hatırlar. Sonuç cümlesini özenle
yazın. Ancak tek bir çalışmayla çoğu zaman net bir sonuca varılmayabilir, aşırı
iddialı sonuç cümlelerinden sakının.
K. Teşekkürü unutmayın. Çalışmanıza katkıları olan ve teşekkür edilmesi gerekenleri
unutmayın.
L. Kaynaklarda hata yapmayın. Yazı içindeki kaynak sıralamasının doğru olduğundan
emin olun. Hakem eleştirileri sonrası bazı cümle ve paragraflar yazınızdan çıkabilir.
Bu durumlarda kaynak sıralamasını tekrar kontrol edin. Kaynaklar bölümünü yazarken
dergi yazım kurallarına mutlaka uymaya çalışın. Özellikle Index Medicus'ta yer alan
dergimiz için bu konu çok büyük bir önem taşımaktadır.
M. İngilizce kullanımına dikkat edin. Özetleri Pubmed'de yayınlanan sınırlı
sayıda Türk dergisinden biri olan Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Dergisi,
ayrıca tamamı İngilizce makaleleri de kabul etmektedir. O nedenle yazarların gerek
özetlerinde, gerekse de tamamı İngilizce olan makalelerde gramer, imla ve dilde
akıcılığa azami özeni göstermelerini beklemekteyiz. Yazılarınızı bu yönde iyileştirebilmenin
en pratik yollarından biri, anadili İngilizce olan bir tanıdığınıza yazıyı okutmanızdır.
|